Z okazji obchodów Europejskich Dni Dziedzictwa oraz uchwalenia przez Senat roku 2016 Rokiem Henryka Sienkiewicza Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Witolda Gombrowicza w Kielcach zorganizowała wystawę poświęconą twórczości pisarza oraz jego obecności w regionie świętokrzyskim.
Twórczość Henryka Sienkiewicza inspirowała i inspiruje nadal wielu artystów do przeniesienia wizji literackiej na płótno i papier. Ilustracje autorstwa sławnych malarzy pojawiały się już w trakcie ukazywania się poszczególnych odcinków powieści w czasopismach w XIX i początkach XX wieku. Szczególnym zainteresowaniem cieszył się historyczny cykl powieściowy Trylogia, pisana przez Sienkiewicza w latach 1883-1888. Popularność Trylogii spowodowała, że w wielu czasopismach zamieszczono ilustracje tematycznie związane z poszczególnymi utworami. Do powieści Ogniem i mieczem ilustracje wykonał m.in. Juliusz Kossak (1842-1899), specjalizujący się w malarstwie historycznym i batalistycznym i podobnie jak Sienkiewicz sięgający do rycerskiej przeszłości Polaków. By ich podtrzymać na duchu malował „ku pokrzepieniu serc”. Podobne w charakterze są jego ilustracje towarzyszące powieści Na polu chwały, drukowanej w Biesiadzie Literackiej w 1904 roku. Rysunki do niej wykonał inny polski malarz – batalista Stanisław Bagieński (1876-1948).
Powieść Krzyżacy drukowana była w latach 1897-1900 w Tygodniku Ilustrowanym. Poszczególnym odcinkom towarzyszyły rysunki Aleksandra Tyszkiewicza. Ilustracje do Krzyżaków zamieściła także Biesiada Literacka. Są one autorstwa Stanisława Batowskiego (1866-1946), polskiego malarza batalisty, który jest także autorem obrazu odwołującego się do Pana Wołodyjowskiego - pt „Zabawa w Chreptiowie”.
W czasopismach z XIX i XX wieku pojawiły się bogato ilustrowane nowele Henryka Sienkiewicza. Wincenty Wodzianowski (1866-1940), uczeń Gersona i Matejki jest autorem rysunków do noweli Za chlebem zamieszczonej w Tygodniku Ilustrowanym, również w Tygodniku ukazała się ilustracja Antoniego Kamieńskiego (1860-1933) do Janka Muzykanta i Jana Rosena do Bartka Zwycięzcy. Ilustracje do dzieł Henryka Sienkiewicza pojawiały się m.in. na kartonikach tekturowych w formie pocztówek. Samo słowo „pocztówka” jest wynikiem konkursu ogłoszonego podczas wystawy kart pocztowych w 1900 roku w Warszawie. Podczas jej trwania wybrano nazwę , którą zaproponował nieznany autor podpisujący się „Maria z R.”. Po otwarciu kopert z pseudonimem okazało się, że autorem jest sam Henryk Sienkiewicz. Tym sposobem pisarz nadał nazwę formie, którą wykorzystali ilustratorzy do zobrazowania także i jego twórczości, m.in. powstał cykl na pocztówkach poświęcony Krzyżakom autorstwa artysty malarza Konstantego Górskiego (1868-1934), ilustracje Adama Setkowicza (1875-1945) czy reprodukcje obrazów z Potopu - Wacława Boratyńskiego (1908-1939) polskiego malarza i grafika.
Niezwykle piękne ilustracje są dziełem Piotra Stachiewicza (1858-1938). Znalazły się one, obok prac m.in. Józefa Chełmońskiego, Henryka Siemiradzkiego, Józefa Brandta, Czesława Borysa Jankowskiego w albumach poświęconych utworom Henryka Sienkiewicza: Quo vadis ( z 1902 roku), Potop w ilustracjach (z 1899 r.) czy w Album jubileuszowe (z 1898 r.). Piotr Stachiewicz był ulubionym malarzem Sienkiewicza. Znane są jego ilustracje do Rodziny Połanieckich, Bez dogmatu i Trylogii. Największą sławę malarzowi przyniosły jednak obrazy do powieści Quo vadis.
Niewielkim, ale ciekawym obrazem jest praca Jana Czesława Moniuszko (1853-1908), polskiego twórcy zajmującego się malarstwem rodzajowym, syna kompozytora Stanisława Moniuszko. Scenkę z Zagłobą podarował on swojemu przyjacielowi - Henrykowi Sienkiewiczowi (dzisiaj obraz ten można oglądać w Muzeum Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku).
Ze zbioru Muzeum pochodzą prace współczesnego polskiego artysty, współtwórcy polskiej szkoły plakatu – Waldemara Świerzego (1931-2013).
W Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Kielcach przechowywany jest pokaźny zbiór starych druków o tematyce historycznej. Są wśród nich tytuły, z których korzystał Sienkiewicz podczas pisania powieści. Kilka z nich również prezentujemy na wystawie.
Obrazom towarzyszy tekst. Są to fragmenty utworów Henryka Sienkiewicza.
Odrębną częścią wystawy jest pokazanie związku pisarza z naszym regionem. Kiedy z okazji 25- lecia obchodów pracy literackiej Henryk Sienkiewicz otrzymał w darze od narodu polskiego – Oblęgorek, związał się ze świętokrzyską ziemią na zawsze. Oblęgorek, do którego przyjeżdżał, Kielce, które przejazdem odwiedzał i w których robił zakupy, pobliskie Oblęgorkowi Chełmce, gdzie chodził do kościoła i gdzie na cmentarzu leżą jego bliscy, Promnik, gdzie mieszkał jego przyjaciel – Adam Popławski, zarządzający Oblęgorkiem.
Kielczanie nie zapomnieli o Henryku Sienkiewiczu. Rok po odzyskaniu niepodległości główną ulicę miasta nazwano jego imieniem, jest szkoła imienia Henryka Sienkiewicza, ma też pisarz w Kielcach swój pomnik.
Ekspozycję uzupełnia kalendarium i foto kalendarium życia i twórczości pisarza.
Przy opracowaniu wystawy „Słowo i obraz” wykorzystano zbiory Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej, Muzeum Narodowego oraz Wojewódzkiego Domu Kultury w Kielcach.
Źródło: WBP
