Piątek, 10 maja 2024 - Antoniny, Izydory, Jana

Kowalstwo A A A

Czwartek, 16 lipca 2015 Autor: Agnieszka Markiton
Kowalstwo to rzemiosło trudniące się ręcznym kuciem przedmiotów metalowych o różnych kształtach. Zajęcie to wykonuje kowal, który także m.in. kuł konie! Obecnie kowal to również wykwalifikowany robotnik obsługujący młoty maszynowe.
Kuźnia była miejscem, gdzie kowal zamieniał żelazo w narzędzia. Narzędzia żelazne były lepsze od drewnianych czy kamiennych, dawały więc możliwości postępu w rolnictwie. Kuźnia to także miejsce spotkań, wymiany męskich myśli i męskich plotek.
W przeciętnym gospodarstwie chłopskim w okresie przed uwłaszczeniowym zestaw narzędzi żelaznych był bardzo skromny. Zdarzało się, że w gospodarstwie były zaledwie dwa noże, dwie siekiery, łańcuch, kosa, kilka sierpów, krój i lemiesze do pługa lub okucia rylca sochy i radła, trójnóg do gotowania i krzesiwo.
Sytuacja ta zaczęła się zmieniać dopiero wraz dziewiętnastowieczną urbanizacją wsi. Powiększał się asortyment narzędzi żelaznych używanych w gospodarstwie. Zaczęto też powszechnie stosować metalowe ćwieki, zamki i kraty w budownictwie.
Na postęp technologii w kowalstwie wpłynęła jednak konieczność kucia broni, a nie konieczność wyrobu narzędzi do pracy. Dlatego kowalstwo bardzo szybko wyodrębniło się z grupy przemysłów domowych i podobnie szybko podzieliło się na miejskie i wiejskie.
Od połowy XIX wieku rozwój przemysłu spowodował upadek zakładów kowalskich w miastach, ale inaczej stało się z kowalstwem na wsi. Wzrost zamożności chłopów, rozwój budownictwa zwiększył popyt na różnorakiego rodzaju wyroby kowalskie. Zaczęło się rozwijać znane w mieście od XVI wieku kowalstwo artystyczne. Zaspokajało ono chłopską potrzebę luksusu.
Miejscem pracy kowala była kuźnia stanowiąca osobny budynek, który sytuowano zazwyczaj przy drodze na skraju wsi. Zdarzały się też kuźnie poza wsią, na skrzyżowaniu ważnych szlaków komunikacyjnych. Integralną częścią budynku było palenisko z kamienia lub z cegły wylepionej gliną oraz połączony z nim miech kowalski. Przy palenisku usytuowany był zazwyczaj kojec na opał. Pośrodku warsztatu stał pień z kowadłem. Pod ścianami na „regalikach" rozmieszczone były narzędzia: młotki, kleszcze, przebijaki, kształtowniki spodnie i górne, podcinki, gwoździownice.
Przed budynkiem wkopywano słup służący do przywiązywania koni podczas kucia.
Gdy kowal miał młot i kleszcze, pozostałe niezbędne narzędzia był w stanie wykonać samodzielnie.
Jednym z największych osiągnięć kowalstwa w średniowieczu była umiejętność zgrzewania metalu. Technika ta miała bardzo szerokie zastosowanie w naprawach stanowiących duży procent usług kowalskich, kiedy to sztukowano, często wielokrotnie, zu¬żyte części narzędzi rolniczych. Ważną też umiejętnością zwłaszcza przy produkcji kłódek była umiejętność lutowania mosiądzem lub miedzią.
Kowale cieszyli się we wsi dużym autorytetem. Uważani byli za dobrych fachowców. Nauka zawodu trwała długo, a umiejętności były przekazywane z pokolenia na pokolenie. Mieli też ograniczoną wiedzę medyczna oraz sławę wprawnych dentystów. Kowali uważano za najbardziej wykształconych ludzi społeczności wiejskiej, często umiejących czytać i pisać.

Źródło: Zbigniew Skuza, Ginące zawody w Polsce, Warszawa 2008 r.

FILMY

ZDJĘCIA

Kowalstwo - Fot. Agnieszka Markiton
Kowalstwo - Fot. Agnieszka Markiton
Kowalstwo - Fot. Agnieszka Markiton
Kowalstwo - Fot. Agnieszka Markiton
Kowalstwo - Fot. Agnieszka Markiton
Kowalstwo - Fot. Agnieszka Markiton
Kowalstwo - Fot. Agnieszka Markiton
Kowalstwo - Fot. Agnieszka Markiton
Kowalstwo - Fot. Agnieszka Markiton
Kowalstwo - Fot. Agnieszka Markiton
Kowalstwo - Fot. Agnieszka Markiton

Sylwia Grzeszczak gwiazdą Dni Połańca

Połaniec świętuje dwie ważne rocznice. W tym roku mija 230 lat od ogłoszenia Uniwersału...

„Maj z Belonem” w Busku-Zdroju

Twórczości Wojtka Belona, artysty związanego z Ponidziem, będzie poświęcony cykl spotkań, które...

XXIII Ogólnopolski Rajd Nocny Świętego Emeryka Skarżysko-Kamienna 2024

Oddział Międzyszkolny Polskiego Towarzystwa Turystyczno Krajoznawczego w Starachowicach zaprasza...

Koncert Natalii Kwiatkowskiej

W najbliższą niedzielę w Pałacyku Tomasza Zielińskiego w Kielcach odbędzie się koncert Natalii...

Konkurs pt. "Kapliczki w obiektywie. Uwiecznij ducha tradycji"

Wojewódzki Dom Kultury w Kielcach i Muzeum Wsi Kieleckiej zapraszają fotografów-amatorów do...

Wybitny skrzypek Mieczysław Jaroński bohaterem kolejnej pocztówki z cyklu "KielczaNIE NIEzwykli, NIEzapomniani"

Nakładem Poczty Polskiej ukazała się kontynuacja cyklu „KielczaNIE NIEzwykli, NIEzapomniani”, w...

Majówka na zamku Krzyżtopór w Ujeździe

Zamek Krzyżtopór w Ujeździe rozpoczyna sezon turystyczny. W długi weekend majowy na zwiedzających...

Urodziny Henryka Sienkiewicza. Piknik w Oblęgorku

W niedzielę, 5 maja, przypada 178 rocznica urodzin Henryka Sienkiewicza. Z tej okazji w Oblęgorku...

Powered by Actualizer & Heuristic
Copyright © 2014 by PIK KIELCE
Licznik odwiedzin: 61 715 302
Polityka prywatności | Mapa strony

Cookies

Ta strona korzysta z cookies, które instalowane są w Twojej przeglądarce, więcej informacji w Polityce Prywatności